Het Klokhuis over Wetenschap

En de winnaar is...

Het onderzoek ‘Hersenen in je buik?‘ is de winnaar van de vierde Klokhuis Wetenschapsprijs (NTR). Het winnende project is van arts-onderzoeker Veerle Melotte (Maastricht UMC+). Klokhuispresentator Sosha Duysker maakte de winnaar bekend tijdens de junioropening van wetenschapsfilmfestival InScience.

Over de Klokhuis Wetenschapsprijs
Het doel van de prijs is om een breed en jong publiek bekend te maken met wetenschappelijk onderzoek in Nederland. Er zijn door de Nederlandse universiteiten, umc’s en hogescholen bijna zestig onderzoeken ingezonden, waarvan er tien genomineerd waren. De prijs is voor de vierde keer uitgereikt. Het Klokhuis (NTR) bekroont met deze wetenschapsprijs interessant en relevant wetenschappelijk onderzoek voor kinderen van 9 tot 12 jaar. Aan het onderzoeksgebied van het winnende onderzoek wordt een wetenschapsaflevering van Het Klokhuis gewijd die wordt getoond tijdens InScience 2020.

De winnaar is gekozen door kinderen, die via de website van Het Klokhuis konden stemmen op het onderzoek dat zij het meest interessant en relevant vinden. In totaal hebben 7.588 kinderen een stem uitgebracht. Het winnende onderzoek behaalde 2.648 van de stemmen. In dit onderzoek richten artsen zich op de relatie van het ‘buikbrein‘ op het ontstaan van kanker.

Naast de uitreiking van de prijs, werd de première van de Klokhuisaflevering ‘Rolstoel-les voor kinderen die een rolstoel gebruiken’ getoond, het winnende onderzoek van de afgelopen editie. Ook over het winnende onderzoek van dit jaar wordt een wetenschapsaflevering van Het Klokhuis gemaakt.

De winnaar!

Klokhuis Wetenschapsprijs

Tijdens de junioropening van InScience op woensdag 6 november vindt de uitreiking plaats van de Klokhuis Wetenschapsprijs. Uit 60 inzendingen, afkomstig van universiteiten, hogescholen en umc’s in Nederland, zijn tien onderzoeken genomineerd. De prijs richt zich op wetenschappelijk onderzoek, dat relevant en interessant is voor kinderen op de basisschool. 

Nominaties
 2019

Er zijn 60 onderzoeken ingezonden afkomstig van verschillende Nederlandse universiteiten, hogescholen en umc’s. Hiervan heeft de redactie van Het Klokhuis tien onderzoeken genomineerd, nu is het aan het publiek om de winnaar te kiezen. De genomineerde onderzoeken zijn afkomstig van Radboud Universiteit, Amsterdam UMC, Universiteit van Amsterdam, Amsterdam UMC - locatie VUmc, Universitair Medisch Centrum Groningen, VUmc, Maastricht UMC+ en Rijksuniversiteit Groningen.

Luisteren naar de geluiden van de oerknal aan de achterkant van de maan

Radioastronomen bestuderen het heelal met behulp van radiogolven: straling die wij met het blote oog niet kunnen zien, afkomstig van bijvoorbeeld sterren en planeten. Een Nederlandse radioantenne op een Chinese satelliet luistert nu naar radiogolven, die op aarde niet te horen zijn, aan de achterkant van de maan. Hier is nog nooit iemand geweest. De onderzoekers gebruiken die radiogolven om erachter te komen hoe het hele vroege heelal eruit zag, nog voordat de eerste sterren zich gevormd hadden. De radiogolven zijn afkomstig van waterstofatomen, waar het jonge heelal vol mee zat en waaruit de eerste sterren zich hebben gevormd.

Marc Klein Wolt - Managing director Radboud Radio Lab/ Assistant professor Astrophysics - Radboud Universiteit

Met elektrische stroom je hersenen verbeteren!

Bij de ziekte van Alzheimer kun je steeds minder goed nadenken. Bijna iedereen kent helaas in zijn familie wel iemand met deze ziekte. Bij Alzheimer kunnen verschillende hersengebieden niet meer goed met elkaar praten. Door de hersenactiviteit bij te sturen op de juiste plekken kunnen we misschien de communicatie weer oppeppen, en zo het denken verbeteren. We hebben een computerprogramma dat de hersenen kan nadoen, en hiermee berekenen we eerst de beste plek om de hersenen te stimuleren. Daarna doen we dit in het echt, en we controleren of de patienten er ook echt door verbeteren!

dr. Willem de Haan - Neuroloog en post-doc onderzoeker Alzheimercentrum VUmc - Amsterdam UMC

Je mobiel als dokter?

Soms zit je lekker in je vel, en soms niet. Dat is ingewikkeld, maar normaal. Alleen voor jongeren met psychische problemen zijn emoties extra ingewikkeld. Eigenlijk zou je over emoties moeten praten, zodat mensen in je omgeving je kunnen helpen te voorkomen dat het slechter gaat. Maar wat als je dit veel te moeilijk vindt? Levi van Dam bedacht een hulpmiddel. Bijna elke jongere gebruikt dagelijks een smartphone en emoji’s :-( en :-). Hij ontwikkelt daarom een app waarmee je met emoji je gevoelens zichtbaar kan maken. Hierdoor kunnen jeugdhulpverleners jongeren juist dan helpen, wanneer het echt nodig is.

Levi van Dam - Postdoctoraal onderzoeker - Universiteit van Amsterdam

Helpt spuug bij brandwonden?

Steek jij je vinger in je mond als je je hebt gesneden of verbrand? Een heleboel mensen doen dat. Misschien omdat het wondje dan extra snel geneest. Of dat klopt weten we niet. Wel weten we dat wondjes in je mond supersnel genezen. We onderzoeken of dat door het speeksel komt. Als dat zo is, kunnen we speeksel gebruiken om (brand)wonden sneller en met minder littekens te laten genezen. Wij onderzoeken daarom het effect van speeksel op wonden in stukjes gekweekte huid.

Dr. Maaike Waasdorp - PostDoc Wondgenezing - Amsterdam UMC, locatie VUmc

Prof. Dr. Sue Gibbs - hoogleraar Huid en slijmvlies regeneratie - Amsterdam UMC, locatie VUmc

De geur van poep ruiken om darmziektes bij kinderen op te sporen

Je hebt vast wel eens gemerkt dat je poep niet iedere dag hetzelfde ruikt. In dit onderzoek meten we de geurdeeltjes uit poep met een elektronische neus. Bij kinderen die we verdenken van een chronische darmziekte moeten we eerst met een camera in de darm kijken om de ziekte aan te tonen. Dit is een vervelend onderzoek om te krijgen. Wij willen kijken of er een verschil is tussen de geurdeeltjes die we meten in de poep bij kinderen met een chronische darmziekte en gezonde kinderen. Zo kunnen we in de toekomst hopelijk snel ruiken of kinderen een darmziekte hebben.

Dhr. Dr. Tim de Meij - kinderarts-MDL - Vumc

Dhr. Jesse Lemmen - student-onderzoeker kinder-MDL - VUmc

Het begrijpen van de griep en verkoudheid

Als je ziek wordt van een virus moet je dit uitzieken. Dit komt omdat er geen medicijnen zijn tegen een virus infectie. Dit komt omdat je lichaam moet leren herkennen welke cellen aangevallen zijn. We onderzoeken of we kunnen zien wat er gebeurt in de cellen wanneer ze aangevallen worden door een virus. Dit doen we met hele kleine diamantjes die heel gevoelig zijn voor heel kleine veranderingen. Door deze veranderingen te begrijpen hopen we je cellen te helpen om niet aangevallen te worden en als het toch gebeurt, we je lichaam kunnen helpen om de aangevallen cellen te helpen.

Thea Vedelaar - Onderhouden van de microscopen, uitvoeren van metingen en implementeren/verbeteren van (nieuwe) meetmethodes - Universitair Medisch Centrum Groningen

Hersenen in je buik?

Denk jij ook soms dat je buik kan voelen of jij blij of verdrietig bent? Omdat je vlinders voelt als je verliefd bent, of kriebels als je iets spannend vindt? Dit klopt! Want in je buik zitten je tweede hersenen. De buikhersenen zorgen ervoor dat je darmen goed werken, en kunnen er ook voor zorgen of je een goede of slechte bui hebt. Wij hebben ontdekt dat ze ook belangrijk zijn bij het ontstaan van kanker, omdat ze “praten” met kankercellen. Hoe dit precies werkt, zoeken we nu uit. Klinkt interessant, toch?

Veerle Melotte - Associate Professor Enterische neuronen en darmkanker - Maastricht UMC+

Hoe verandert het bos als er wolven komen wonen?

De wolf is terug in Nederland. En dat is spannend! Annelies van Ginkel onderzoekt hoe het Nederlandse bos gaat veranderen als er wolven komen wonen. Wolven jagen op herten en reeën, die dus niet meer zomaar ongestoord kunnen rondlopen. Annelies onderzoekt in een oerbos in Polen hoe herten en reeën hun gedrag aanpassen aan de wolf. En wat voor verrassende effecten dat heeft op het bos. Op gevaarlijke plekken midden in het wolventerritorium blijken herten en reeën namelijk veel minder jonge boompjes te eten. Het bos groeit hier dus veel beter en afwisselender.

Annelies van Ginkel - PhD-student in predator-prooi interacties en bosecologie - Rijksuniversiteit Groningen

Hoe leven kinderen in een asielzoekerscentrum?

Hoe leven gevluchte kinderen in Nederland? Elianne is daar nieuwsgierig naar. Ze bezoekt asielzoekerscentra om te praten met kinderen die zijn gevlucht naar Nederland. Waar zijn ze tevreden over en wat kan beter? De kinderen zijn blij dat ze naar school kunnen en in een veilig land als Nederland mogen wonen. Maar ze komen ook lastige dingen tegen. Vaak verhuizen bijvoorbeeld, waardoor ze afscheid moeten nemen van hun vriendjes en school. Of slechte wifi, waardoor ze huiswerk niet kunnen maken. Elianne onderzoekt het leven van kinderen in asielzoekerscentra zodat we opvang in Nederland een goede plek voor kinderen kunnen maken.

Elianne Zijlstra - Universitair Docent - Rijksuniversiteit Groningen

Carla van Os - Universitair Docent - Rijksuniversiteit Groningen

Grytsje Bonhage - Onderzoeker - Rijksuniversiteit Groningen

Oog in oog met je angst op de Durfpoli

Iedereen is wel eens bang, heel normaal. Sommige kinderen zijn ergens zo bang voor dat ze er last van hebben: dan heb je een fobie. Rachel is psycholoog op de Durfpoli, speciaal voor kinderen met een fobie. Er zijn bijvoorbeeld kinderen die bang zijn voor spinnen, dat noem je dan een spinnenfobie. Op de Durfpoli leren kinderen met een fobie om stap-voor-stap weer meer te durven, door bijvoorbeeld steeds iets dichterbij spin Peter te komen. Rachel onderzoekt hoe deze stap-voor-stap-manier het beste werkt. Moeten je vader of moeder bijvoorbeeld mee of kun je de spannende oefeningen het beste alleen doen?

Rachel de Jong - promovendus, klinische psychologie en experimentele psychopathologie - Rijksuniversiteit Groningen