Klokhuis Wetenschapsprijs

En de winnaar is...

Het onderzoek 'Mijn vader heeft ALS, wat nu?' is de winnaar van de zesde Klokhuis Wetenschapsprijs. Het winnende project is van Dr. Marion Sommers-Spijkerman en Dr. Anita Beelen, beide van het UMC Utrecht. De winnaar werd bekend gemaakt door Klokhuispresentator Janouk tijdens de Junior Opening van het InScience festival in Nijmegen. 

Uit de ruim 60 inzendingen werd een shortlist van 10 nominaties gemaakt. En kinderen van 9 tot 12 jaar konden stemmen op hun favoriete onderzoek. In totaal hebben meer dan 6000 kinderen een stem uitgebracht.

Over de Klokhuis Wetenschapsprijs
Het doel van de prijs is om een breed en jong publiek bekend te maken met wetenschappelijk onderzoek in Nederland. Er zijn door de Nederlandse universiteiten, umc’s en hogescholen ruim zestig onderzoeken ingezonden, waarvan er tien genomineerd waren. De prijs werd in 2016 voor het eerst uitgereikt. Het Klokhuis bekroont met deze wetenschapsprijs interessant en relevant wetenschappelijk onderzoek voor kinderen van 9 tot 12 jaar. Aan het onderzoeksgebied van het winnende onderzoek wordt een wetenschapsaflevering van Het Klokhuis gewijd.

De Klokhuis Wetenschapsprijs werd op woensdag 10 november tijdens de Junior Opening van de zevende editie van InScience bekendgemaakt door Klokhuispresentator Janouk Kelderman. Naast de uitreiking van de prijs, ging de Klokhuisaflevering ‘Hoe lezen tweetalige kinderen in Friesland?’ in première, over het winnende onderzoek van de afgelopen editie. De Klokhuisaflevering is op woensdag 17 november op tv te zien.

De winnaar

De genomineerden

Mijn vader heeft ALS, wat nu?

ALS staat voor amyotrofische laterale sclerose. Deze dodelijke ziekte zorgt ervoor dat je spieren zwakker worden en uitvallen. Lopen, eten, praten en ademhalen gaat steeds moeilijker. Kinderen kunnen gelukkig geen ALS krijgen. Ouders helaas wel. Als je vader of moeder ALS krijgt, verandert je leven enorm. Kinderen maken zich zorgen en hebben allerlei vragen. Wat vertel ik op school? Wat gaat er thuis veranderen? Wie zorgt voor mij? Het is belangrijk om hierover te praten. Kinderen vinden dit soms lastig. Ouders ook. Wij maakten boekjes en filmpjes voor kinderen en ouders. Om praten over ALS een stukje makkelijker te maken.

Universitair Medisch Centrum Utrecht: Dr. Marion Sommers-Spijkerman, postdoctoraal onderzoeker bij de afdeling Revalidatie, Fysiotherapiewetenschap en Sport van het UMC Utrecht en Dr. Anita Beelen, senior onderzoeker neuromusculaire ziekten bij de afdeling Revalidatie, Fysiotherapiewetenschap en Sport van het UMC Utrecht.

Hoe was de lockdown voor kinderen met autisme?

Kinderen met autisme vinden het vaak niet fijn als er dingen plotseling veranderen. Door corona en de lockdown was ineens niets meer hetzelfde! Wij willen weten hoe dit was voor kinderen met autisme. Waren alle veranderingen moeilijk, zoals het online onderwijs? Of had de lockdown ook voordelen? De straten waren bijvoorbeeld rustiger, de winkels veel minder druk én er waren geen overvolle verjaardagsfeestjes. Hadden sommige kinderen met autisme daardoor minder stress? We zoeken naar het antwoord op deze vragen zodat we beter begrijpen hoe de wereld om ons heen invloed heeft op hoe kinderen met autisme zich voelen.

Universiteit Leiden in samenwerking met het Nederlands Autisme Register (NAR): dr. Rachel Plak, Universitair docent Neuropedagogiek en Ontwikkelingsstoornissen, Universiteit Leiden. Prof. dr. Hanna Swaab, Hoogleraar Neuropedagogiek en Ontwikkelingsstoornissen, Universiteit Leiden. dr. Ralph Rippe, Universitair hoofddocent Onderzoeksmethoden en statistiek, Universiteit Leiden en Prof. dr. Sander Begeer, Hoogleraar Klinische Ontwikkelingspsychologie, Vrije Universiteit Amsterdam en medeoprichter van het Nederlands Autisme Register (NAR).

Zijn dieren muzikaal?

Kan een aap drummen? En kunnen vogels Rihanna nazingen? Wij onderzoeken hoe muzikaal dieren zijn. Muziek is voor mensen heel belangrijk om op te dansen, van te genieten en samen naar te luisteren. Een pasgeboren baby herkent al het ritme van de taal van zijn ouders. Maar ook in dierenrijk is er meer muziek dan je zou verwachten. Zo zijn er papegaaien die op een ritme kunnen dansen en met muziek mee kunnen zingen. Er is zelfs een zeeleeuw die zijn hoofd op het ritme van muziek meebeweegt. Hoe meer we hiervan weten, hoe beter we begrijpen wat muzikaliteit is.

Universiteit Leiden: Michelle Spierings, Universitair docent bij Universiteit Leiden. Henkjan Honing, hoogleraar muziekcognitie aan de Universiteit van Amsterdam. 

Je bent wat je eet, ook als je insecten als ontbijt hebt

Onze spieren worden voortdurend afgebroken en opgebouwd. Om onze spieren te behouden hebben we eiwitten uit onze voeding nodig. Na vertering in de buik worden de bouwstenen van eiwitten, de aminozuren, weer gebruikt door ons lichaam om spieren aan te maken. In dit onderzoek hebben we laten zien dat dat ook gebeurt wanneer je insecten eet. Het eten van insecten als bron van eiwitten heeft veel aandacht gekregen, omdat het minder belastend zou zijn voor het milieu en dus duurzamer is. Duidelijk is in elk geval dat je bent wat je eet… of dat nu melk of meelwormen zijn.

Maastricht UMC+: Prof. dr. Luc van Loon, hoogleraar fysiologie van inspanning en voeding.

Waarom TikTok slecht kan zijn voor je geheugen

Iedereen heeft herinneringen. Soms kloppen onze herinneringen en soms niet. Die herinneringen noemen we ook wel valse herinneringen. Valse herinneringen kunnen over van alles gaan. Zo herinner je misschien je eerste verjaardag, maar die kun je je eigenlijk helemaal niet herinneren. Valse herinneringen kun je ook krijgen door nepberichten in het nieuws of op Instagram en zelfs TikTok. Ik heb laten zien dat nepberichten over corona (dat vaccins gevaarlijk zijn) ook met ons geheugen kunnen spelen. Hierdoor herinneren we ons corona misschien op een heel andere manier dan het in werkelijkheid was.

Universiteit Maastricht: Prof. Dr. Henry Otgaar, Hoogleraar Rechtspsychologie.

Spullen om van te griezelen: de rol van huizen, autos, telefoons en zo in horrorverhalen en -films

Griezelverhalen zijn populair. Tegenwoordig gaan veel griezelverhalen niet meer over monsters, maar over enge huizen, auto’s, televisies en zo. Waarom is dat? In mijn onderzoek leerde ik dat veel mensen tegenwoordig steeds meer spullen willen hebben. Sommige mensen hebben nooit genoeg; die hebben een spullenverslaving. Juist omdat mensen verslaafd kunnen raken aan het bezitten van huizen, auto’s en telefoons zijn dit soort dingen eng geworden. Mensen met een spullenverslaving hebben geen controle meer over hun bezit; de spullen zijn de baas. In mijn onderzoek leg ik uit hoe horrorverhalen ons belangrijke lessen kunnen leren over de gevaren van spullenverslaving.

Universiteit Leiden: Dr. Evert Jan van Leeuwen, UD Engelstalige Letterkunde, Moderne literatuur en cultuur, Gothic, Horror en Science Fiction 

De ademhalingstrainer: Hoe kan kleding kinderen leren om beter adem te halen?

Het ademhalingstrainervestje zorgt ervoor dat kinderen die een niet goed werkende ademhaling hebben thuis kunnen leren om op een goede manier te ademen. In de ademhalingstrainer zitten twee elastieken met sensoren die over de borst en buik heen lopen. Doormiddel van deze sensoren kan de ademhaling gemeten worden en vertelt/voelt het ademhalingstrainervestje direct hoe het gaat. Aan het einde van de dagelijkse training lichten er lampjes op in het vestje; hoe beter de training ging, hoe meer lampjes. Deze lampjes vormen vervolgens  input voor een spel op de mobiel die de kinderen op een leuke manier hun doelen laat behalen.

Universiteit van Twente en Hogeschool Saxion ism MST, ZGT, Deventer Ziekenhuis en Menzis. Prof.dr.ir. G.d.s. Ludden (Geke), Associate Professor Interaction Design. Hellen van Rees, Onderzoeker Lectoraat Sustainable & Functional Textiles.
 

Nee, andere links! Hoe houd je links en rechts uit elkaar?

Het kan moeilijk zijn om links en rechts uit elkaar te houden, maar je hebt het wel nodig in het verkeer bijvoorbeeld of als je iemand de weg wijst. Wel 18% van de kinderen geeft zichzelf een onvoldoende hiervoor! Maar hoe komt dat eigenlijk? 485 Nederlanders vulden vragenlijsten in en moesten zo snel mogelijk de linker en rechterhand van getekende poppetjes aanwijzen. Dit blijk je sneller te kunnen als het poppetje dezelfde kant op kijkt als jijzelf. We leren hiervan dat we in ons hoofd ons eigen lichaam gebruiken als we snel moeten kiezen tussen links en rechts.

Universiteit Leiden: Ineke van der Ham, universitair hoofddocent, neuropsychologie.

Overwin je angst voor spuitjes met een spelletje!

Wist je dat heel veel mensen prikangst hebben? Bij een prikje kun je naast bang óók nog eens misselijk of duizelig worden. Zelfs de aller-stoerste mensen kunnen prikangst hebben. Het is namelijk een automatische beschermingsreactie van je hersenen. Dat maakt het helaas wel lastig om er iets aan te doen. In het onderzoek ontwikkelen we een techniek waarmee de selfie-camera van je telefoon aan je gezicht kan zien of je hersenen bang reageren, voordat je dat zelf door hebt. Met deze techniek hebben we een app met puzzelspelletje AINAR gemaakt. Terwijl je puzzelt leert AINAR je om prikangst te overwinnen!

Tilburg University (en Sanquin): Elisabeth Huis in ’t Veld Assistant professor, Cognitieve wetenschappen en Artificiële Intelligentie. Dept. Cognitive Science & Artificial Intelligence, Tilburg University. Dept. of Donor Medicine Research, Sanquin, Amsterdam. 

Hoe leren chirurgen opereren?

Chirurgen opereren op mensen, maar om te zorgen dat ze dit goed kunnen, moeten ze natuurlijk veel oefenen. Maar hoe doe je dat als de operatie die je moet oefenen maar heel weinig gedaan wordt? Daar hebben wij een oplossing voor bedacht. We hebben modellen ontwikkeld, waar je de operatie op kan oefenen. Deze kunnen we zelfs met de post opsturen. Zo kunnen chirurgen over de hele wereld oefenen. Net als met sport, moet je blijven trainen als je goed wil zijn. Daarom onderzoeken wij ook hoe vaak chirurgen moeilijke operaties eigenlijk moeten oefenen, om er goed in te blijven.

Radboudumc: Dr. Sanne Botden, MD, PhD, Kinderchirurg, onderzoeker. 

Klokhuis Wetenschapsprijs

Over de Klokhuis Wetenschapsprijs
Het doel van de prijs is om een breed en jong publiek bekend te maken met wetenschappelijk onderzoek in Nederland. De prijs werd in 2016 voor het eerst uitgereikt. De Klokhuis Wetenschapsprijs bekroont interessant en relevant wetenschappelijk onderzoek voor kinderen van 9 tot 12 jaar. Aan het onderzoeksgebied van het winnende onderzoek wordt een wetenschapsaflevering van Het Klokhuis gewijd.

Klokhuis Wetenschapsprijs 2023
Het onderzoek 'Papa kan niet lopen, maar wel huppelen' is de winnaar van de zevende Klokhuis Wetenschapsprijs. Het winnende project is van Anouk Tosserams, arts-promovenda Revalidatie & Neurologie aan het Radboudumc, en Dr. Jorik Nonnekes, revalidatiearts aan het Radboudumc. De winnaar werd bekend gemaakt door Klokhuispresentator Nizar tijdens het International Science Film Festival in Nijmegen. 

Klokhuispresentator Nizar maakte de winnaar bekend tijdens wetenschapsfilmfestival InScience.