Klokhuis Wetenschapsprijs

Wetenschapsprijs 2025

De stembussen voor de Klokhuis Wetenschapsprijs zijn geopend! Tot en met 16 maart kun je stemmen op jouw favoriete onderzoek. Het winnende onderzoek krijgt een eigen Klokhuis-aflevering! De winnaar wordt bekendgemaakt tijdens het International Science Film Festival: Ontmoet de Onderzoeker op zondag 16 maart in Bibliotheek Mariënburg in Nijmegen.

Lees onderaan deze pagina meer over de verschillende onderzoeken en breng jouw stem uit!

Cool blijven bij klimaatverandering

Klimaatverandering leidt tot hetere zomers. Ik heb onderzocht hoe Nederlandse huishoudens hier op een gezonde en energiezuinige manier mee om kunnen gaan. Steeds meer Nederlanders gebruiken een airco. Maar airco’s kosten veel energie. Het slim gebruiken van zonwering en ramen kan een huis tot wel negen graden koeler houden. Maar veel huishoudens weten niet goed hoe ze dit moeten doen. Ook zorgt het gebruik van airco’s ervoor dat mensen niet wennen aan warmte. Daarom ontwikkelde ik BRYS, een thermostaat die mensen helpt met koel blijven op een gezonde en energiezuinige manier.

Dr. Lenneke Kuijer, universitair docent en ontwerpwetenschapper duurzaamheid

Een wc-bril die meet in een poep en een scheet

Wist je dat er een slimme wc-bril bestaat? Als jij moet plassen of poepen meet deze wc-bril hoe het met je gaat. Onderzoekers gebruiken deze bril niet alleen omdat ze meer willen weten over ziektes in je buik, maar ook hoe gezond je bent. Met deze wc-bril meten de onderzoekers hoe lang je eigenlijk op de wc zit, hoe vaak je moet poepen en of je wel eens iets anders doet op de wc, zoals de Donald Duck lezen of op je telefoon kijken. En is dat laatste eigenlijk wel slim? Wat zou jij willen ontdekken met een slimme wc-bril?

Lotte Hazeleger, technisch geneeskundige en promovendus, Dr. Marjolijn Duijvestein, Maag-, Darm-, Leverarts

Helpt een medicijn beter wanneer je denkt dat het echt is?

269 kinderen met buikpijn deden mee aan een onderzoek, waarin een buikpijnmedicijn werd onderzocht. Sommige kregen dit buikpijnmedicijn, anderen een nepmedicijn. De helft van de kinderen werd niet verteld of zij het echte of het nepmedicijn kregen. De andere kinderen werd verteld dat zij het echte buikpijnmedicijn kregen, ook als dat niet zo was. Heel bijzonder: kinderen die dachten dat ze het echte buikpijnmedicijn kregen, hadden minder buikpijn, ook al slikten ze het nepmedicijn. Dus denken dat je een goede pil krijgt, zorgt ervoor dat je je beter voelt. Je gedachten kunnen je dus helpen om je beter te voelen!

Robyn Rexwinkel: arts-assistent en gepromoveerd op het gebied van prikkelbare darmsyndroom en functionele buikpijn. Koen Vermeijden: arts-onderzoeker op het gebied van prikkelbare darmsyndroom en functionele buikpijn, specifiek de medicamenteuze behandeling hiervan. Marc Benninga: kindermaag-, darm-, en leverarts en hoogleraar op dit gebied, specifiek op functionele obstipatie en prikkelbare darmsyndroom. Arine Vlieger: kinderarts en onderzoeker op het gebied van de kracht van ons denken op lichamelijke klachten

Plastic van de toekomst is van suiker!

Van plastic kan bijna alles gemaakt worden, echt een superhandig materiaal. Maar als het afbreekt komt het als minuscuul kleine deeltjes, microplastics, in het milieu en in de mens terecht. Dat hebben we kunnen meten in het bloed van mensen, waar het slecht kan zijn voor onze gezondheid. Bovendien is plastic slecht voor het klimaat omdat het van olie wordt gemaakt. Daarom hebben we een nieuw soort plastic gemaakt van planten, dat hergebruikt kan worden, dat beter afbreekt en waar minder schadelijke hulpstoffen in zitten. Want we kunnen eigenlijk niet meer zonder plastic!

Marja Lamoree, Hoogleraar Analytische Chemie voor Milieu en Gezondheid

Robotbootjes die op alcohol bewegen

Stel je voor dat je kleine bootjes bouwt van een soort LEGO-blokjes, ze vult met een beetje alcohol en ze over het water ziet razen! De bootjes kunnen zelfstandig bewegen dankzij onzichtbare "waterkrachten" die we Marangoni-stroming noemen. Je kunt er zelfs kleurrijke kleurstoffen aan toevoegen om te zien hoe het water eromheen wervelt en danst. Je kunt je eigen vormen ontwerpen, ze in een badkuip testen en leren hoe de magie van de wetenschap het allemaal laat werken. Het is alsof je je eigen door wetenschap aangedreven speelgoed maakt - leuk voor zowel kinderen als volwassenen!

Dr. Maziyar (Mazi) Jalaal, natuurkundige (UHD) aan het Institute of Physics van de Universiteit van Amsterdam. Specialisatie: complexe vloeistoffen en biofysica. 

Een bionisch been om overal te kunnen komen

Als je geen onderbeen meer hebt, is het moeilijk om gewoon te lopen. Je moet er steeds bij nadenken en dan loop je niet zo gemakkelijk een heuvel op, bijvoorbeeld. Ik ben bezig met het ontwerpen van een bionisch been dat net als een gewoon been kan bewegen. De onderdelen werken net als je spieren en je botten. Je loopt dus niet als een robot, maar juist als iemand die nog 2 benen heeft. Je hoeft er dan niet meer over nadenken dat je een prothese hebt en dan kun je gewoon lekker bewegen en leuke dingen doen.

Prof. Raffaella Carloni, Adjunct hoogleraar, Faculteit Science and Engineering – Kunstmatige Intelligentie (Bernoulli Instituut), Vakgebied Robotica

Glimlachen en blozen kunnen helpen om nieuwe vrienden te maken!

Wanneer wil je met iemand vrienden worden? Wetenschappers wilden weten of glimlachen en blozen helpt om vrienden te maken. In hun onderzoek lieten ze eerst kinderen die elkaar nog niet kenden elkaar begroeten. Intussen keken de onderzoekers wie er glimlachte of bloosde. Daarna moesten de kinderen een spel met elkaar spelen en vertellen hoe aardig ze elkaar vonden. Het resultaat? Kinderen werkten beter samen met kinderen die glimlachten en bloosden. En in tweetallen van alleen jongens of alleen meisjes werden blozende kinderen zelfs aardiger gevonden. Glimlachen en blozen helpen dus om nieuwe vrienden te maken!

Milica Nikolic, universitair docent, sociale en emotionele ontwikkeling van kinderen. Chris Riddell, promovendus, emotionele ontwikkeling in de menselijke ontwikkeling

Buiten spelen: waar, hoe en met wie spelen kinderen buiten en welke speelplekken zijn volgens hen leuk en minder leuk?

Wat vinden kinderen nu echt belangrijk als ze gaan buitenspelen? Kinderen zeggen dat er vooral andere kinderen moeten zijn, want samen spelen is veel leuker. Ze vinden dat speeltuinen vaak op elkaar lijken en saai zijn. Ze willen speeltoestellen die hoger, groter, sneller en langer zijn, zodat het moeilijker en spannender is om er te spelen. Ook willen ze graag plekken waar ze kunnen chillen en met andere kinderen kunnen praten. Kinderen gaan niet naar plekken als ze vies zijn, als er kinderen zijn die pesten en als er enge mensen zijn. Of als je een gevaarlijke weg moet oversteken.

Gerben Helleman, onderzoeker publieke ruimte en kindvriendelijke steden, De Haagse Hogeschool. Karlijn Sporrel, onderzoeker(/docent) bewegen en gedragsverandering, De Haagse Hogeschool. Sanne de Vries, Lector Gezonde Leefstijl in een Stimulerende Omgeving, directeur Centre of Expertise Health Innovation (De Haagse Hogeschool) en Associate Professor (LUMC Health Campus Den Haag)

Wat drinkt een baby aan de borst?

Mensen zijn zoogdieren, dus baby’s drinken melk. Vaak komt die melk uit de borst van de moeder. Maar hoe werkt dat eigenlijk, borstvoeding? En waarom gaat borstvoeding bij de ene moeder veel makkelijker dan bij de andere? Borstvoeding is heel belangrijk voor baby’s, maar er valt nog veel te ontdekken over hoe het precies werkt.

Wij werken aan nieuwe technieken voor onderzoek naar borstvoeding. Daarmee meten we wat het kindje drinkt aan de borst. En wat er binnenin de borst gebeurt tijdens borstvoeding. Want als we beter weten hoe borstvoeding werkt, kunnen we moeders en baby’s hier beter bij helpen!

Leden onderzoeksteam: Nienke Bosschaart (adjunct hoogleraar); Ana Boamfa (PhD student); Hanna de Wolf (PhD student); Wietske Verveld (PhD student); David Thompson (Postdoctoraal onderzoeker)

Geheugen vol geluiden

Sluit je ogen en luister naar de geluiden om je heen. Misschien hoor je vogels fluiten, een drukke autoweg, de kerkklokken in de verte, of herkenbare stemmen van je familie. Deze geluiden gaan vaak onopgemerkt voorbij, maar hebben een grote invloed op hoe we ons voelen, gedragen, en de omgeving waarnemen. Geluiden, zoals vogelgezang of het ruisen van de zee, kunnen ook een positieve invloed hebben op mensen met dementie, zoals een ontspannen gevoel geven of een vakantieherinnering opwekken. Daarom ging ik in mijn proefschrift onderzoeken hoe geluid mensen met dementie kan ondersteunen in de zorg doormiddel van ‘warme’ technologie!

Maarten Houben is universitair docent aan de Technische Universiteit Eindhoven bij de afdeling Industrial Design en het TU/e ​​Expertise Center for Dementia & Technology (ECDT). 

Klokhuis Wetenschapsprijs

Over de Klokhuis Wetenschapsprijs
Het doel van de prijs is om een breed en jong publiek bekend te maken met wetenschappelijk onderzoek in Nederland. De prijs werd in 2016 voor het eerst uitgereikt. De Klokhuis Wetenschapsprijs bekroont interessant en relevant wetenschappelijk onderzoek voor kinderen van 9 tot 12 jaar. Aan het onderzoeksgebied van het winnende onderzoek wordt een wetenschapsaflevering van Het Klokhuis gewijd.

Klokhuis Wetenschapsprijs 2024
Het onderzoek 'Spieken mag niet, maar wel in het ziekenhuis' is de winnaar van de achtste Klokhuis Wetenschapsprijs. Het winnende project is van Ir. Britt Müller en Charlotte Poot. De winnaar werd bekend gemaakt door Klokhuispresentator Janouk Kelderman tijdens het International Science Film Festival in Nijmegen.