Klokhuis Wetenschapsprijs

En de winnaar is...

Het onderzoek 'Spieken mag niet, maar wel in het ziekenhuis' is de winnaar van de achtste Klokhuis Wetenschapsprijs. Het winnende project is van Ir. Britt Müller en Charlotte Poot. De winnaar werd bekend gemaakt door Klokhuispresentator Janouk Kelderman tijdens het International Science Film Festival in Nijmegen. 

Uit de tientallen inzendingen werd een shortlist van 10 nominaties gemaakt. En kinderen van 9 tot 12 jaar konden stemmen op hun favoriete onderzoek. In totaal hebben meer dan 8.000 kinderen een stem uitgebracht. 

Spieken mag niet, maar wel in het ziekenhuis. 
Een bezoek aan het ziekenhuis is soms best spannend. Britt en Charlotte hebben kinderen en ouders gevraagd hoe ze op een goede en vooral leuke manier voorbereid willen worden op hun ziekenhuisbezoek. Ook namen ze een kijkje in ziekenhuizen! Zo kwamen we erachter wat kinderen spannend vinden en wat ze graag thuis al willen weten. Deze informatie is omgetoverd tot SamenSterk, een spel in de Hospital Hero app. Hiermee kunnen kinderen thuis samen met papa of mama in de ziekenhuiskamers spieken. 

Klokhuis Wetenschapsprijs

Over de Klokhuis Wetenschapsprijs
Het doel van de prijs is om een breed en jong publiek bekend te maken met wetenschappelijk onderzoek in Nederland. De prijs werd in 2016 voor het eerst uitgereikt. De Klokhuis Wetenschapsprijs bekroont interessant en relevant wetenschappelijk onderzoek voor kinderen van 9 tot 12 jaar. Aan het onderzoeksgebied van het winnende onderzoek wordt een wetenschapsaflevering van Het Klokhuis gewijd.

Klokhuis Wetenschapsprijs 2023
Het onderzoek 'Papa kan niet lopen, maar wel huppelen' is de winnaar van de zevende Klokhuis Wetenschapsprijs. Het winnende project is van Anouk Tosserams, arts-promovenda Revalidatie & Neurologie aan het Radboudumc, en Dr. Jorik Nonnekes, revalidatiearts aan het Radboudumc. De winnaar werd bekend gemaakt door Klokhuispresentator Nizar tijdens het International Science Film Festival in Nijmegen. 

Klokhuispresentator Nizar maakte de winnaar bekend tijdens wetenschapsfilmfestival InScience. 

Spieken mag niet, maar wel in het ziekenhuis

Een bezoek aan het ziekenhuis is soms best spannend. We hebben kinderen en ouders gevraagd hoe ze op een goede en vooral leuke manier voorbereid willen worden op hun ziekenhuisbezoek. Ook namen we een kijkje in ziekenhuizen! Zo kwamen we erachter wat kinderen spannend vinden en wat ze graag thuis al willen weten. Deze informatie is omgetoverd tot SamenSterk, een spel in de Hospital Hero app. Hiermee kunnen kinderen thuis samen met papa of mama in de ziekenhuiskamers spieken. Kinderen in het ziekenhuis mochten als eerste het spel spelen en kwamen met ideeën om het nog leuker te maken!

Ir. Britt Müller, Master of Science met Medisign Specialisatie, Ontwerper bij Stichting Hospital Hero, Charlotte Poot, onderzoeker eHealth en medeoprichter Stichting Hospital Hero, Leids Universitair Medisch Centrum en Stichting Hospital Hero, 

Recycling van elektronica

Telefoons en computers zitten vol met kleine onderdelen die waardevolle metalen bevatten. Soms zelfs goud! Weggooien is zonde, maar toch gebeurt dat meestal wel. Max van Beek en professor Peter Rem hebben een apparaat gemaakt dat plastic en metaal van elkaar scheidt waardoor het makkelijker wordt om de metalen terug te winnen voor een betere toekomst.

Max van Beek, PhD onderzoeker elektronisch afval, en Peter Rem, professor in grondstoffen en recycling.

Cyberboeven en cookiemonsters - veilig je eerste telefoon gebruiken

Rolf onderzoekt hoe boeven geld verdienen aan informatie die jij via je telefoon verstuurt. Maar hoe doen ze dat dan? En hoe kan jij ervoor zorgen dat ze niet bij jouw foto’s, berichtjes en andere gegevens kunnen komen? Rolf legt uit hoe jij je kan beschermen tegen deze boeven. Want een eigen telefoon is leuk, maar je moet jezelf ook goed beschermen met veilige wachtwoorden en niet zomaar overal op ok klikken – omdat je niet altijd weet wie jouw informatie dan krijgt. Met een telefoondiploma voor jouw allereerste telefoon weet jij wat je beter wel en niet kan doen.

Rolf van Wegberg, universitair docent cybercriminaliteit

Levende hersenen in het laboratorium

Steeds meer mensen vragen zich af of we nieuwe medicijnen moeten blijven testen op dieren. Wetenschappers zoeken daarom nieuwe, proefdiervrije methoden. Het klinkt verzonnen, maar het is gelukt om een klein stukje brein in het laboratorium in leven te houden! We gebruikten daarvoor een chip met 120 elektronische puntjes met een laagje hersencellen. Daarbovenop kwam een klein stukje hersenweefsel van iemand die geopereerd was voor epilepsie. Dit stukje brein liet nog zes dagen epileptische activiteit zien! Dat opent nieuwe vragen: hebben we minder proefdieren nodig voor medisch onderzoek? En kun je zo’n stukje ziekmakend hersenweefsel beter maken en dan terugplaatsen?

Dr. Jean-Philippe Frimat, senior onderzoeker, neurobioloog / stamcellen, Dr. Regina Luttge, universitair hoofddocent, ingenieur / microsystemen en Dr. Govert Hoogland, senior onderzoeker, neurobioloog / epilepsie, 

Stimulerende gedachten: dementie

Bij dementie kun je steeds minder goed nadenken. Je vergeet bijvoorbeeld van alles, of herkent je familie niet meer. In de hersenen verdwijnen hersencellen, en we begrijpen nog niet goed waarom. We denken wel dat het kan helpen om de hersenen te ondersteunen met magnetische pulsen, die we van buitenaf kunnen toedienen zonder dat mensen daar veel last van hebben. We gaan een groot onderzoek doen bij mensen met de ziekte van Alzheimer om te kijken of we hun denken kunnen verbeteren. Omdat er nog geen goede behandeling is, zou dat geweldig zijn.

Willem de Haan is neuroloog en onderzoeker bij het Alzheimercentrum aan het Amsterdam UMC.

Metamaterialen maken: kun je het beter dan de natuur zelf?

Bestaat het 'perfecte stukje chocola'? Hoe kun je een chocolaatje zo maken dat het niet alleen heel lekker smaakt, maar ook het fijnst in je mond knappert? Corentin Coulais onderzoekt hoe hij in zijn laboratorium materialen kan maken waarvan de eigenschappen precies zijn zoals wij die willen. Hij maakt bijvoorbeeld stukken rubber die niet indeuken maar uitzetten als je erop drukt (en dan bijvoorbeeld een smiley laten zien!) en materialen die je kunt gebruiken om wolkenkrabbers te maken die niet instorten bij een aardbeving.

Corentin Coulais, Universitair Docent en onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam.

Drones zoeken verdwenen kastelen

Drones kunnen ons helpen om te speuren naar resten van het verleden op en in de grond. Door slimme nieuwe cameras en andere meetinstrumenten kunnen we het landschap bevliegen om te begrijpen wat er zich nog aan archeologie in de bodem bevindt. Door b.v. met een thermische camera te kijken naar warmteverschillen in de bodem proberen we zo stenen muren op te sporen. Dit hebben we onder andere geprobeerd in Weesp, waar we een middeleeuws kasteel op deze manier hebben kunnen opsporen. Hierdoor weten we wat voor kasteel daar heeft gelegen en hoe het eruit gezien moet hebben. Bovendien weten we ook beter hoe we het nu moeten beschermen als erfgoed van Nederland. Dit soort onderzoek voeren we op meerdere plaatsen uit in Nederland om daarvan te kunnen leren hoe goed (of slecht) verschillende soorten instrumenten kunnen werken in verschillende landschappen.

Dr. Jitte Waagen, digitaal archeoloog bij het Amsterdam Centre for Ancient Studies and Archaeology, en coordinator van het 4D Research Lab van het Amsterdam Institute for Humanities Research 

Wat gebeurt er als het poolgebied opwarmt?

Wij onderzoeken wat het betekent dat het klimaat op de polen steeds warmer en natter wordt, vooral bij poolrivieren en kusten. Water meten in poolrivieren kun je vergelijken met dat de dokter je bloed meet. De dokter kijkt hoe gezond je bent, wij kijken hoe gezond het gebied is waar de rivier door stroomt. We zien dat klimaatverandering deze gebieden minder gezond maakt. Ook ontdekten we dat poolkusten steeds sneller afslijten, en al dit materiaal belandt in zee. Dit verandert de oceanen en is lastig voor de dieren die hier leven omdat ze zo steeds minder licht hebben om te kunnen leven.

Jorien Vonk, Associate Professor (Universitair Hoofddocent), arctische hydrologie en biogeochemie, Vrije Universiteit Amsterdam

Kun je in het laboratorium een eicel of zaadcel maken?

Voor het maken van een mens, dus ook van jou, zijn altijd een zaadcel van een man en een eicel van een vrouw nodig geweest. Zelfs als je twee vaders hebt, of twee moeders, is dat zo. Maar dat wordt straks mogelijk anders. Wij kijken of we zaadcellen en eicellen kunnen maken in het laboratorium; uit een stukje huid. Huid bestaat uit kleine bouwsteentjes; huidcellen. Van die huidcellen proberen we mini-orgaantjes te maken waaruit zaadcellen en eicellen ontstaan. In de toekomst kunnen hier misschien baby’s uit ontstaan. Wat zou jij daarvan vinden?

Dr. Callista Mulder namens het HipGametes consortium. Universitair Docent Voortplantingsbiologie,

Internetvrijheid - wat is dat eigenlijk?

Ik doe onderzoek naar internetvrijheid. Je zou denken dat het internet er overal hetzelfde uitziet, maar toch is dat niet zo. In ieder land gelden andere wetten. Landen denken ook verschillend over wat je online mag zeggen en welke informatie je mag opzoeken. Nederland probeert, bijvoorbeeld, kinderen te beschermen tegen online gevaren. Maar andere landen willen dat er veel strengere regels gelden en blokkeren soms sociale media, of zelfs het hele internet. In Rusland is bijvoorbeeld Instagram geblokkeerd. Wie bepaalt er eigenlijk welke regels er gelden op het internet? En hoe zorgen we ervoor dat ons internet vrij blijft?

Naam: Dr. Mariëlle Wijermars Positie: Assistant Professor in Cyber Security and Politics